Contaminatie alert

Geplaatst op door

Op zich is het natuurlijk geen schande om twee uitdrukkingen te vermengen, het gebeurt bijna iedereen wel eens. Zelfs in kwaliteitskranten en op de websites van gerenommeerde bedrijven en organisaties kom je contaminaties tegen.

Om de kans op taalblunders te verkleinen, verzamelde Schrijfvis (Dennis Rijnvis, journalist en schrijver) de meest voorkomende contaminaties in het Nederlands. Bij welke uitdrukkingen is de kans het grootste dat je in de fout gaat?

  1. Als… zijnde

Wat doe je dan als schrijver/journalist/moeder zijnde?

Deze uitdrukking wordt veel gebruikt door mensen die zich profileren als schrijver, journalist, moeder of wat dan ook. Maar het is een verhaspeling van twee manier waarop je hetzelfde zegt. Je kunt zeggen:

Wat doe je dan als journalist

of, wat ouderwetser:

Wat doe je dan, journalist zijnde?

Als zijnde is dus dubbelop, een taalfout. Toch duikt de verhaspeling regelmatig op, bijvoorbeeld hier in de Volkskrant, waar de schrijver het heeft over ‘als moeder zijnde’. Ook de formulering ‘als schrijver zijnde’ in de kop van dit artikel is natuurlijk een contaminatie.

  1. Introduceren aan

Je komt ‘introduceren aan’ enorm vaak tegen in ambtelijke taal. Bij de meeste mensen gaan al lang geen alarmbellen meer rinkelen als ze deze formulering lezen of zelf gebruiken. Maar goed Nederlands is:

Hij introduceert een kunstenaar bij het publiek

of:

Hij stelt een kunstenaar voor aan het publiek.

Als je deze uitdrukkingen wel eens door elkaar haalt, ben je in goed gezelschap. Zoek de contaminatie in dit NRC-artikel.

  1. Onderdeel uitmaken van

Nog zo’n ambtelijke verhaspeling die bijna onopgemerkt een plaatsje in ons dagelijks taalgebruik heeft veroverd (zoals hier in de Volkskrant, in de op één na laatste alinea). ‘Onderdeel uitmaken van’ is een veel gebruikte contaminatie. Het zijn twee vermengde uitdrukkingen. Je kunt zeggen:

Hij is onderdeel van die vriendengroep.

Of

Hij maakt deel uit van die vriendengroep.

Onderdeel uitmaken van is dubbelop.

  1. Refereren naar

Misschien wel de lelijkste contaminatie uit deze lijst. Deze uitdrukking duikt vaak op in rapporten, jaarverslagen en e-mails.En zelfs hippe radiostations hebben het tegenwoordig over ‘refereren naar’.

Maar die uitdrukking klopt niet. Je kunt zeggen:

Hij refereert aan het boek De Aanslag.

of:

Hij verwijst naar het boek De Aanslag.

  1. Op het kruisvlak van

Iedereen weet wel ongeveer wat met deze uitdrukking wordt bedoeld. Maar feitelijk is ‘kruisvlak’ een niet bestaand woord, het is een vermenging van ‘kruispunt’ en ‘snijvlak’. Bij de Universiteit Wageningen trekken ze zich daar niets van aan.

Ze hebben het in deze aankondiging over:

Een boerentuin op het kruisvlak van tuinhistorie en agrarische geschiedenis.

Mooier is:

Een boerentuin op het snijvlak van tuinhistorie en agrarische geschiedenis.

  1. Behoort tot één van de

Eerlijk is eerlijk, deze verhaspeling komt zo vaak voor (hier bijvoorbeeld in NRC Handelsblad) dat het de vraag is of het nog wel een taalfout is.

Eigenlijk hoor je te zeggen:

Zij behoort tot de beste voetballers.

of

Zij is één van de beste voetballers.

Maar volgens Onze Taal is een contaminatie van deze twee uitdrukkingen inmiddels niet meer fout.

  1. Uitprinten

Misschien wel de bekendste verhaspeling uit de moderne tijd. Het was oorspronkelijk een foutieve combinatie tussen printen en uitdraaien. Maar inmiddels is uitprinten zo ingeburgerd (lees dit NRC-artikel waarin het meerdere keren wordt gebruikt) dat ook dit werkwoord niet meer als een taalfout wordt beschouwd.